تبیین اراده ذاتی و فاعلیت وجودی خداوند از رهگذر نظریه ی عنایت نزد ابن سینا
Authors
abstract
شهاب الدین ذوفقاری[1] افتراق جدی ابن سینا از ارسطو در الاهیات بالمعنی الاخص از طرح احکام واجب الوجود و ارائه برهان وجوب و امکان، در برابر برهان محرک نخستین، آغاز می شود. بدین ترتیب فاعلیت الهی از دیدگاه ابن سینا فاعلیت وجودی است نه تحریکی و بنابراین تا آنجا که وجود و آثار وجود دیده می شود، می توان فاعلیت الهی را سراغ گرفت، خواه حرکت در کار باشد یا خیر؛ تمایز ابن سینا از فلوطین نیز در مبحث فیض الهی در توجیه و تبیین اراده ی حق تعالی است. فلوطین به همین مقدار بسنده می کند که نمی توان برای مبدأ نخستین اراده ای از قبیل اراده ی ما انسان ها قائل شد. اما ابن سینا کوشیده است دیدگاه خود درباره ی عنایت الهی را چنان سامان ببخشد که در پرتو آن علم، قدرت، اراده، فاعلیت و دیگر صفات ذاتی و فعلی به نحو درست تبیین گردد و نقشی همچون حد وسط برای اثبات اتحاد اراده و علم ایفا کند. از دیدگاه ابن سینا اراده ی ذاتی خداوند و فاعلیت ایجادی او در پرتو علم عنایی اش به ذات خود قابل تبیین است، بدون آنکه قصد و غرضی ورای ذات اقدس خود داشته باشد [1]. استادیار دانشگاه معارف قرآن و عترت اصفهان. [email protected]
similar resources
تبیین اراده ذاتی و فاعلیت وجودی خداوند از رهگذر نظریه‌ی عنایت نزد ابن سینا
شهاب الدین ذوفقاری[1] افتراق جدی ابنسینا از ارسطو در الاهیات بالمعنی الاخص از طرح احکام واجب‌الوجود و ارائه برهان وجوب و امکان، در برابر برهان محرک نخستین، آغاز میشود. بدین ترتیب فاعلیت الهی از دیدگاه ابنسینا فاعلیت وجودی ا...
full textتبیین وجودی مرگ از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا
در این مقاله با استفاده از مبانی سهگانۀ هستیشناسی، جهانشناسی و انسانشناسی به تبیین مرگ از نظر ابنسینا و ملاصدرا پرداخته شده است. ابنسینا بر مبنای نگرش ماهوی، از مبانی انسانشناختی همانند دو ساحتی بودن انسان، روحانیةالحدوث و روحانیةالبقا بودن نفس در تبیین مرگ بهره میگیرد. در جهانشناسی ابن سینا مسألۀ مرگ، بدون حضور عالم مثال منفصل و با تأکید بر عالم عقل و نظریۀ افلاک تبیین میشود. او با ...
full textعلم بالقوه نزد ابن سینا
ارسطو با ابداع تمایز بالقوه و بالفعل به حل تناقضهای فلسفههای پیش از خود پرداخت. ابنسینا برای حل مسائلی در معرفتشناسی، از این تمایز استفاده می‌کند و از اصطلاح علم بالقوه بهره می‌برد که مصادیق آن در فلسفۀ او قابل استخراج است: علم به نتیجۀ مستتر در مقدمات، علم به برخی قوانین منطق، علم به مقومات ماهیت، علم به بدیهیات، علم به تعقل و خودآگاهی. مصادیق علم بالقوه در دو نکته مشترک هستند. نخست این‌که...
full textنقش قیاس فرضی در معناشناسی علم الهی از منظر ابن سینا
تبیین کیفیت علم خداوند به موجودات از منظر ابنسینا و تبیین نقش قیاس فرضی در آن مسأله اصلی این مقاله است که با توصیف و تحلیل و بکارگیری برخی از قواعد معناشناسی میتوان به این مهم دست یافت. با توجه به کاربست قیاس فرضی در معناشناسی علم الهی برداشت مشهور از نظریه ابن سینا در باب علم الهی صحیح نیست، بلکه ابن سینا از جمله کسانی است که علم خداوند به موجودات را علم حضوری میداند و همین امر موجب...
full textنظریه عنایت؛ جایگاه و نتایج آن در فلسفه ابن سینا
یکی از دشوارترین مباحث فلسفه و کلام، مبحث عنایت الهی است. از یک طرف پیوند صفت عنایت با دیگر صفات الهی از جمله علم، اراده، علیت، حکمت، رضا و ... و از طرف دیگر ارتباط آن با مسأله احسن بودن نظام آفرینش و مسأله شرور بر پیچیدگی و دشواری درک این صفت الهی افزوده است. شاید بتوان گفت ابن سینا اولین فیلسوفی است که نظریه عنایت را یکی از ارکان خداشناسی فلسفی خود قرار داده و با طرح فاعل بالعنایه تحول شگرفی ...
My Resources
Save resource for easier access later
Journal title:
دو فصلنامه عقل و دینجلد ۶، شماره ۱۰، صفحات ۶۷-۸۸
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023